W wielu posługach dla wspólnoty sakrament kapłaństwa ma szczególne znaczenie. W Dziejach Apostolskich czytamy, że pewnego dnia wspólnota wierzących wybrała siedmiu mężów „dobrej sławy, pełnych ducha i mądrości” jako diakonów wspólnoty, mających za zadanie wspomaganie Apostołów w ich pracy. „Przedstawili ich Apostołom, którzy modląc się włożyli na nich ręce” (Dz 6, 6). Również z Listów do Tymoteusza dowiadujemy się (1 Tm 4, 14 i 2 Tm 1, 6), że powierzanie urzędu w Kościele odbywało się przez wkładanie rąk. W ten sam sposób odbywa się to także obecnie. Mężczyznom, którzy czują się powołani do służby wspólnocie, zlecają tę misję biskupi – następcy Apostołów – przez modlitwę i włożenie rąk. Tym samym udzielają im sakramentu kapłaństwa, święceń kapłańskich. Jeśli ktoś otrzyma od Kościoła urząd kapłański, sprawuje go nie dla siebie, lecz dla Kościoła. Służba Kościołowi ma oczywiście wpływ także na życie tego, kto ją pełni. Odznacza się ono stałą gotowością służenia Kościołowi i ludziom. 

W uroczystości święceń uczestniczą w miarę możliwości także inni kapłani. Również oni kładą ręce na nowo wyświęconych kapłanów. Tym symbolicznym gestem zaświadczają swą przynależność do urzędu kapłańskiego. Wspólnie z wyświęcającym biskupem sprawują ofiarę mszy św., na znak tego, że wyświęceni są w swej posłudze przedstawicielami biskupa, działają z jego polecenia i przed nimi są odpowiedzialni. Ze swej strony biskup troszczy się o nich. W ten sposób uczestniczą oni w zadaniach i władzy biskupa.

Biskup, współpracujący z kapłanami i diakonami w swojej diecezji, otrzymuje święcenia i władzę biskupią poprzez modlitwę i włożenie rąk przez innych biskupów. Wspólnota biskupów w jedności z biskupem Rzymu jest nieprzerwaną kontynuacją Kolegium Apostolskiego w nauczaniu i pasterskim rządzeniu Kościołem. Tak więc sakrament kapłaństwa otrzymują ci, którzy mają służyć Kościołowi jako biskupi, kapłani i diakoni.

Biskup jest członkiem Kolegium biskupiego i następcą Apostołów. Kieruje on diecezją. Ponosi odpowiedzialność za głoszenie słowa Bożego, oddawanie czci Bogu i za posługę braterską w swojej diecezji i w całym Kościele. Poza tym bierzmuje, udziela święceń diakonom, kapłanom i innym biskupom, poświęca kościoły.

Kapłani kierują w imieniu biskupa parafiami jego diecezji, spełniają powierzone im przez niego zadania, głoszą słowo Boże i nauczają. Posiadają władzę sprawowania Eucharystii, udzielania sakramentów pokuty i namaszczenia chorych. Do ich pełnomocnictw należy ponadto uroczyste udzielanie chrztu i asystowanie przy zawieraniu małżeństwa (oba wyżej wymienione uprawnienia posiada również diakon). Ważnym zadaniem kapłanów jest również troska o potrzebujących i zabieganie o jedność parafii.

Diakoni służą wiernym podczas nabożeństw, uczestniczą w głoszeniu słowa Bożego i w nauczaniu, a także troszczą się o biednych i chorych. W parafiach, gdzie nie ma kapłanów, diakon przewodniczy liturgii słowa i udziela Komunii świętej.

Warto wiedzieć:

Duchowieństwo (kler; łac. clerus od grec. kleros = los, udział, w znaczeniu losem wybrany). Nazwa dla osób szczególnie poświęconych służbie Bożej (por. Lb 18, 20). Ogólne określenie wszystkich sakramentalnie wyświęconych mężczyzn w Kościele: diakonów, kapłanów i biskupów. Kobiety nie pełnią urzędów kościelnych.

Kapłan: Osoba duchowna spełniająca publicznie funkcje sakralne w domu Bożym lub zdolna do ich spełniania (sprawowanie mszy św., udzielanie sakramentów św.). Sobór watykański II głosi: Kapłani „na mocy sakramentu kapłaństwa wyświęcani są, aby głosić Ewangelię, być pasterzami wiernych i sprawować kult Boży jako prawdziwi kapłani Nowego Testamentu” (z Konstytucji dogmatycznej o Kościele, 28). Kościół katolicki widzi w święceniach kapłańskich dane przez Boga raz na zawsze powołanie. Dlatego są one niepowtarzalne i nieodwołalne.

Prymicje: Pierwsza msza święta nowo wyświęconego kapłana, którą odprawia przeważnie w swojej rodzinnej parafii.
Koncelebracja (łac. = współodprawianie): Wspólna msza święta kilku kapłanów, np. biskupa z nowo wyświęconymi kapłanami. Symbolizuje ona wspólnotę kapłanów między sobą i z biskupem, następcą Apostołów.

Celibat (łac. = bezżenny): Bezżeństwo, do którego zobowiązuje księży Kościoła katolickiego prawo kościelne. Decyzja ta jest własnym wolnym wyborem kapłana – wyrazem jego pragnienia służenia całkowicie Bogu i ludziom. Celibat wymagany był w Kościele już od IV wieku.

Diakon (grec. = usługujący): Urząd diakona, wspomniany już w Dziejach Apostolskich odzyskał swe znaczenie w Kościele katolickim dopiero przed kilkoma laty. Ma on ożywić na nowo braterską służbę w Kościele. Również żonaci mężczyźni mogą otrzymać święcenia diakonatu, które nie upoważniają jednak do odprawiania mszy świętej i do udzielania sakramentu pokuty.

Powołanie duchowne: Słowem tym określa się dzisiaj powołanie diakona, powołanie kapłańskie, powołanie zakonne. Budzenie powołań jest szczególną troską całego Kościoła.

Lektor (łac. = czytający komuś głośno): Osoba odczytująca podczas nabożeństw i podczas mszy świętej teksty biblijne. Odczytuje też wezwania modlitwy powszechnej. Urząd lektora sięga swymi początkami pierwszych wieków Kościoła.

Kodeks Prawa Kanonicznego
o Kapłaństwie

/wybrane fragmenty/

Kan. 1010. Święceń należy udzielać podczas Mszy świętej, w niedzielę lub święto nakazane, lecz z racji duszpasterskich można ich udzielać także w inne dni, nie wyłączając powszednich.

Kan. 1024. Święcenia ważnie przyjmuje tylko mężczyzna ochrzczony.

Kan. 1026. Wyświęcić można tylko tego, kto cieszy się należytą wolnością. Nie wolno zmuszać do przyjęcia święceń w jakikolwiek sposób i dla jakiejkolwiek przyczyny, ani kanonicznie odpowiedniego odwodzić od ich przyjęcia.

Kan. 1027. Kandydaci do diakonatu i prezbiteratu muszą być uformowani przez dokładne przygotowanie, zgodnie z prawem.

Kan. 1028. Biskup diecezjalny lub kompetentny przełożony ma się troszczyć, by kandydaci, zanim zostaną dopuszczeni do określonego święcenia, zostali należycie pouczeni o samym święceniu oraz o związanych z nim obowiązkach.

Kan. 1029. Do święceń należy dopuszczać jedynie tych, którzy – według roztropnej oceny własnego biskupa albo kompetentnego przełożonego wyższego – po rozważeniu wszystkich okoliczności, mają nieskażoną wiarę, kierują się prawidłową intencją, posiadają wymaganą wiedzę, cieszą się dobrą opinią, mają nienaganne obyczaje, wypróbowane cnoty, jak również inne przymioty fizyczne i psychiczne, odpowiadające przyjmowanemu święceniu.

Kan. 1030. Jedynie na skutek kanonicznej przyczyny, chociaż tajnej, własny biskup lub kompetentny przełożony wyższy może zabronić przystąpienia do prezbiteratu własnym diakonom, przeznaczonym do kapłaństwa, z zachowaniem możności wniesienia rekursu, zgodnie z prawem.